کانون خبرگزاری پانا

 

 

   

 

خبرنگار کیست و خبرنگاری چیست؟  

کلمه‌ای است مرکب که مرکب تندرو و قاره‌پیمای تاریخ بشر بوده و هست. از آن هنگامه‌ای که «ابوالبشر» را بر ممنوعیت از خوردن «درخت ممنوعه» خبر داد و نمرودیان را نیز از در هم نوردیده ‌شدن بت‌هایشان توسط «ابراهیم» خلیل‌الرحمن آگه ساخت، بر تارک گیتی درخشش داشته و دارد. اسم مبارکش را منظور نیست، بل رسم مقدسش را که آگاهی بخشیدن است مقصود همی باشد و عنوان پر خیر و برکتش هم همان کلمه‌ی مرکبی است که عبارت است از «خبر» و «نگار».

            آری، هفدهم مردادماه هر سال روز خبرنگار و سالروز شهادت شهید محمود صارمی رضوان‌الله‌تعالی‌علیه است که خبرسازان را شاهد بود و هست و نگارش اخبارشان را مأمور بود و نیست، این روز مهم، مبارک و تاریخی، بهانه‌ای را برای این قلم به وجود آورد تا نکاتی چند را تقدیم بدارد:

الف، خبرنگار، یعنی همان عزیزی که در طول هزاره‌ها چندگانه‌ی حیات نوع بشر، نقشی کلیدی آفریده و رسالتی تاریخی را عهده‌دار بوده است.

            ب، از «اولین سفیران جهان هستی» که امنای وحی هستند و از لاهوت آمدند تا پیامبران اولوالعزم حضرت حق جلت‌عظمته که از ناسوت مأمور شدند جملگی به نوعی خبرنگار بوده‌اند، و پیش از آنان خداوند «لم‌یلد و لم‌یولد» خبرنگاری است که خود خالق خبر است و اعزام‌کننده‌ی خبرنگاران بی‌شماری می‌باشد که مستندترین دفتر یادداشت خبریش قرآن کریم است و مطمئن‌ترین خبرنگار اعزامیش حضرت محمد‌بن‌عبدا... صلی‌ا...علیه‌وآله‌وسلم است.

            ج، بنابراین، آنان که خبرنگار را با چشم ربانی به تماشا می‌نشینند، «عبدالله» را زائر می‌شوند که فرموده است، «واشهد ان محمدا عبده و رسوله»، که پیامبر خاتم صلی‌الله علیه و آله و سلم اول بنده‌ی اوست و آنگاه فرستاده و یا خبرنگار حضرتش می‌باشد، و اگر با عینک شیطانی بدو زل بزنند او را «ابلیسی» می‌بینند که با توجه به استعداد منفی و فوق‌العاده‌اش یکی از بزرگترین فتنه‌انگیزان تاریخ نوع بشر است که تفنگش قلم و فشنگش وسوسه است و تیراندازانش از جن و انس هستند که زبده‌ترینشان را خناسان افسونگر دل‌های مردمان نام نهاده‌اند که هر قلمی از فهرست کردن جنایت‌های بی‌شمارش ناتوان و هر کاغذ از محاسبه‌ی خیانت‌های بی حسابش عاجز و شرمنده است.

            د، ذکر مختصر آنچه که مورد توجه قرار گرفت، در این مقال نشاید و ارائه‌ی مصادیق مستند تاریخی آن‌ها نیز در این مجال ناید. آن به که به وصف حال پرداخته شود و با بضاعتی مزجات، سخنی را در باب خبرنگار و رسالت او در این الفاظ گنجانده شود که طریق صواب این است ولی مشروط به آن که با نیت ثواب انجام پذیرد. با عنایت به ضیق وقت و سرعت زمان، بهتر آن است که حوصله‌ی خوانندگان را به سر نیاورد و حلاوت نثری سلیس و فشرده را با نوشتاری غامض و دراز تلخ‌ نکرد که به بصیرت نزدیک‌تر است و به عقل نیز.

            ه، «خبرنگار»، فقط یک واژه نیست بلکه یک راه است و شخصیت واقعی او حقوقی است نه حقیقی و «خبرنگاری»، تنها یک شغل شریف و یا سخیف نیست، بلکه شخصیتی است جریان‌ساز که دارای قدمتی به بلندی عمر آدمی و خاصیتی به بلندای اعلی‌علیین و یا به پستی اسفل سافلین می‌باشد که دوران‌های متمادی تلخ و شیرین و زشت و زیبای زندگانی نوع بشر را نگارش کرده و به ودیعه گذاشته است.

            و، «خبرنگار»، به معنی درست کلمه، عنصری است که زبانش می‌تواند شمشیری باشد که قداره‌بندان روزگاران و قدرتمندان دوران‌ها را عاصی بگرداند و کجی‌ها و کاستی‌هایشان را بر ملا سازد و ای بسا که بسیاری از آنان را به صراط مستقیم  هم رهنمون باشد و بالعکس و ایضاً قلمش می‌شود که تبری ستبر و قدر باشد که ناپاکی‌های گذشته‌ی ساکنین زمین را از حال و هوا، قول و فعل و گفتار و کردار آدم‌های حال و آینده، قطع کند و کجی‌ها و کاستی‌های هر عصر و هر نسلی را بعد از خودش، به راستی و صافی مبدل کرده و صیقلی نماید.

            ز، «مرّکب» سبز و سیاه و آبی مرکبی که بر سه انگشت هر یک از دستان «خبرنگاران» سوار بوده و هست، آنچنان مهم، سرنوشت‌ساز و تأثیرگذار بوده است که تاریخ را داستان‌گونه پرداخته و وقایع آن را به ما و آیندگان منعکس کرده و مورد عنایت خاص صاحب قلم است که خداوند سبحان به آن سوگند یاد کرده و یکی از یکصدوچهارده سوره‌ی قرآن مجیدش را به آن اختصاص داده است.

            ح، «خبرنگار»، همو است که تاریخ را به رشته‌ی تحریر درآورده و به اوراق سپرده است و همو است که انواع قصه‌های قبلی‌ها را به ودیعه‌ی کتابخانه‌ها نهاده‌اند و تشنگان سرگذشت پیشینیان را سیراب گردانیده است.

            ط، در یک کلمه «خبرنگار» نبض طپنده‌ی تاریخ و روح پرسشگر جوامع بشری بوده و هست، و بشریت فعلی به هر چیز و هر کس که در حال و گذشته که استناد کند، مطمئناً اثاری است که توسط یک خبرنگار، روزنامه‌نگار، گزارشگر، مستندساز، عکاس، فیلم‌بردار، فیلم‌نامه‌نویس، کارگردان، مصاحبه‌گر و . و . . .، به یادگار گذاشته شده است و در طول تاریخ کسی را پیدا نخواهید کرد که بتواند چنین حقیقت آشکاری را پنهان کند که نشاید.

<!--[if !vml]--><!--[endif]--><!--[if !vml]--><!--[endif]--> <!--[if !vml]--><!--[endif]--> <!--[if !vml]--><!--[endif]--> 

            ی، جمله‌ی انبیاء صلوات‌الله علیهم اجمعین که نوع بشر مرهون آنان است، در واقع پیامبران و خبرنگاران الهی هم بوده‌اند. تمام مصلحان جهان که بشریت در طول تاریخ مدیون آنان بوده و هست، خبرنگارانند، و همچنین هستند سلاطین ستمکار و طواغیت جنایتکار. بلی، شیرین‌ترین تاریخ‌ساز مکتب ما «حسین(ع)» است و بهترین خبرنگار دین ما «زینب(س)» است و مستندترین دفتر مکتوب اسلام ما «عاشورا» است.

            ای کاش فرصت می‌بود که در مناقب خبرنگار و خصال خبرنگاری بیش از این می‌نگاشت، دریغا که فرصت اندک است و مطلب مستند در این مسیر بسیار، لاجرم باید بگذاشت و بگذشت.

            در روزگار ما که هر ثانیه‌ای یک «خبرنگار» در فضای مجازی سایبر قد علم می‌کند و عزم را جزم می‌سازد که خود را در جرگه‌ی پرافتخار خیل عظیم و غیرقابل شمارش «خبرنگاران» قرار بدهد، مواردی ضروری را قابل یادآوری می‌داند که عبارتند از :

            1- «خبرنگار» تیغی دو لب است که می‌تواند جوامع بشری را به صلاح و سداد برساند و یا خدای ناکرده همنوعان خویش را به تباهی بکشاند و به روز سیاه بنشاند، زیرا پیامبران، اولیاء، صالحان، عارفان، حکیمان، شهیدان، فرماندهان، پادشاهان و همه‌ی فرهیختگان و خواص جهان هستی علاوه بر تخصص اصلی و اولیشان بطور عام «خبرسازان» و «خبرنگاران» نیز بوده‌اند و در حقیقت هر صلاح و فسادی در گذشته، حال و آینده به اینان مربوط بوده، هست و خواهد بود.

            2- «خبرنگار»، به صورت خاص که مطمح نظر این سطور است، در شرایط فعلی جهان هستی که به «دهکده‌ی جهانی» و «انفجار اطلاعات» نام گرفته است و اطلاع‌رسانی ثانیه‌ای و بلکه کمتر از لحظه، انجام می‌گیرد و مسابقه‌ای بس نفس‌گیر و بی‌وقفه میان خداجویان شرق و غرب و شیطان‌صفتان اقطار عالم برگزار است، نقشش بسی کلیدی‌تر و قلمش بسیار سرنوشت‌سازتر و زبانش جداً تأثیرگذارتر شده است.

            3- با توجه به نقش بسیار مهم و اساسی «خبرنگار» که بعضاً مسیر تاریخ را دگرگون ساخته است و احتمالاً که بعد از این نیز چنین کند، متأسفانه و با تأثر باید گفت که عده‌ای از حکام و سیاستمداران و تصمیم‌سازان جمهوی اسلامی ایران بزرگ، تاریخی و متمدن که بعضاً آهسته، آهسته از «سایت‌بازان»‌ هم می‌شوند، عنایت لازم را به «خبرنگاران» نکرده‌اند. آیا سزاوار است که عناصری چنین مؤثر و شغلی چنان خطیر و موقعیتی بدین رفعت، مورد غفلت قرار بگیرد!؟. خوب است که دولتمردان جمهوری اسلامی ایران در گذشته و حال نگاهی اجمالی به این قشر عظیم بیفکنند تا بدانند که کسانی که تا بدینسان مهم و اساسی هستند، چگونه با انواع مشکلات مادی و معیشتی دست و پنجه نرم می‌کنند و گریبان آنان در دست چه گروه‌هایی است و چگونه چاک می‌گردد!؟.

            4- امروزه عده‌ای از «خبرنگاران»، ابزار دست‌ برخی از فرصت‌طلبان موقعیت‌های اجتماعی واقع شده‌اند که مترصد سوار شدن بر قاطر چموش قدرت نشسته‌اند. مع‌الاسف و با عرض معذرت باید گفت و نوشت که تعدادی از خبرنگاران که امیدواریم زیادنباشند، می‌بایست سوژه‌هایی را پردازش کنند که سردبیران امر می‌کنند، جریان‌هایی را تطهیر نمایند که مدیران مسؤول می‌پسندند، سطوری را به اوراق بسپارند که قدرتمندان فرمان می‌دهند، اخباری را منتشر کنند که وزیران و وکیلان و از این قبیل، خوششان می‌آید، کسانی را تخریب و یا تضعبف کنند که ممکن است روزی و یا روزگاری رقیب باشند و یا حریف بشوند و از این گونه . . .، چرا؟، چونکه دخلشان نوزده است و خرجشان بیست.

در حالی که همگان می‌دانند که خبرنگاران را می‌بایست آنچنان تأمین کرد و آسوده خاطر گذاشت تا با اعصابی آرام،  و مطایق «ن والقلم و ما یسطرون» آن بنویسند که خود می‌بینند و تصویری را ترسیم کنند که با چشمان خود به تماشا نشسته‌اند.

 پر واضح است که بسیاری از آنان به رغم میل باطنی خود، برابر «ن والقلم و ما یسطرون» نمی‌توانند بنویسند و بنگارند، زیرا که حداقل نیازهای معیشتی «خبرنگاران» را تأمین نکرده و حتی بعضاً ابزار کارشان را نیز، (از قبیل : ضبط‌صوت، دوربین، لپ‌تاپ و تلفن‌همراه) تهیه نکرده‌ایم و عجیب این است که از آنان انتظار داریم که انواع توطئه‌های مکتوب، مصور و صوتی و مونتاژ خبرنگاران تایم لندن، لیبراسیون پاریس، یو.اس.تودی واشنگتن، رویترز اینتلیجنت، آسوشیوتدپرس امریکا، فاکس‌نیوز پنتاگون، هاارتص موساد و سی.ان.ان و بی.بی.سی صهیونیزم بین‌الملل را خنثی کنند که البته تا حدی چنین می‌کنند.

 

  

 شغل خبرنگاری : 

 اولاً، سخت است و زیا‌ن‌آور.

            ثانیاً، صاحبش را به انواع امراض روحی و جسمی مبتلا می‌سازد.

            ثالثاً، جزو ده (10) شغل پرخطر جهان است.

            رابعاً، میانگین عمر آنان 15 سال کمتر از بقیه‌ی مردم است.

            خامساً، اکثر قریب به اتفاقشان گرفتار گردن‌درد، دست‌درد، گزگز انگشتان، فراموشی و کم‌بینایی شده و می‌شوند.

            سادساً، بسیاری از آنان تحت فشارهای روانی قرار دارند.

            سابعاً، جمع کثیری از این قشر مهم، گرفتار مشکلات و اختلافات خانوادگی می‌شوند.

            ثامناً، تقریباً همه‌ی آنان به زخم‌معده، مشکلات دیگر گوارشی، ناراحتی‌های عصبی و خستگی‌های مفرط مبتلا می‌گردند.

            تاسعاً، 92% از خبرنگاران از کمبود درآمد ماهیانه رنج می‌برند و شرمنده اهل و عیال خویشند.

            عاشراً، به اعتقاد این قلم شخصیت خبرنگاری در جامعه‌ی ما ناشناخته و شخص خبرنگار مورد بی‌مهری هستند و حق و حقوق مادی و معنوی آنان ادا نشده است کما اینکه خلبانان کشور نیز . . .،.

            سرانجام، آیا سزاوار است که فقط به روز 17 مرداد هر سال که به عنوان «روز خبرنگار» نام گرفته است، بسنده کنیم؟. و در صدد رفع انواع مشکلات خبرنگاران که پاره‌ای از آن‌ها را برشمردیم، نباشیم.

            خدای رحمت کند شهید بزرگوار محمود صارمی عزیز و عظیم‌القدر را که خبرنگار مستقر ایرنا در مزار شریف افغانستان بود {و روز 17 مرداد 1377، به همراه 8 نفر از کارکنان سرکنسولگری ایران در مزار شریف توسط عوامل گروه امریکایی طالبان به شهادت رسیدند.

 این شهیدان عبارت بودند از: 1ـ ناصر ریگی سرپرست 2ـ مجید نوری تبارکی مسئول امور مالی 3ـ محمدناصر ناصری کارشناس امور فرهنگی 4ـ کریم حیدریان کارشناس امور کنسولی‌ 5ـ محمدعلی قیاسی کارشناس امور کنسولی 6ـ رشید پاریا و فلاح کارشناس امور کنسولی 7ـ نورالله نوروزی کارشناس امور کنسولی  8ـ حیدرعلی باقری کارمند فنی 9ـ محمودصارمی خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی،} که باعث و بانی این خیر بزرگ شد و او را به همراه همراهان به شرف شهادت نائل آمده‌اش و ده‌ها همکار خبرنگار دیگر شهیدش که با پرواز C-130 به آسمان‌ها پرواز کردند غریق غفران بی‌کران خویش بگرداند.

آری، خبرنگاران شهید و جلیل‌القدر و والامقامی چون : شهید آوینی، شهید صارمی، شهید عمرانی، شهید نیلی، شهید قریب و شهید ... که «رضوان‌ من‌الله‌ اکبر» روزیشان و «ادخلوها بسلام آمنین» منزلشان باد، حق و حقوق مادی و معنوی خود را از دلبر شیدا و دلربای هستی دریافت کردند و اینک در جوار رحمت حق آرمیده‌اند و اعمال و گفتار ما را با دقت تمام زیر نظر دارند که دعا می‌کنیم شرمنده‌ی آنان نشویم و موجبات رضایت خاطرشان را رقم بزنیم ان‌شاءالله. 

 

 



 

خبرنگاری؛ عشق واسترس توام


بیشتر اهالی قلم این مفهموم رو به خوبی دکر می کنند که خبرنگاری شغلی است که اگر آسان گرفته شود به زودی باید با آن خداحافظی کرد.


به راستی شاید نشود به درستی همه ابعاد شغل خبرنگاری را توصیف کرد اما به تعبیری خبرنگار پیغام رسان میام مردم و مسئولان است و به روایتی خبرنگار کاشف حقایق است و نقش روشنگری را دارد اما روایت خبرنگاری هر چه باشد نباید احساسات و علایق و سلایق به وظیفه اطلاع رسانی و آگاهی بخشی به جامعه راه پیدا کند.


اما خبرنگاری تعریفی به وسعت تعداد افراد فعال در حوزه خبرو تولیدات دیگرنظیر گزارش را در بر می گیرد به عبارتی شایدهر خبرنگاری برای خود تعریفی ویژه از شغلش داشته باشد.


اما اصل دیگر خبرنگاری به روز بودن است خبرنگار همواره به روز می شود که البته این به روز شدن یکی شامل  دانش عمومی و اطلاعات کلی از جامعه می شود و دیگری شامل حوزه های تخصصی فعالیت خبرنگارو این خبرنگار است که اگر عاشق کشور و مردم و کارش نباشد نمی تواند که هر روز برود و بنویسد و بنویسدو بنویسد...


اما استرس این سوال اول خیلی از افرادی است که با خبرنگاری برای اولین بار از نزدیک آشنامی شوند اینکه آیا سرعت کار و استرس حاکم بر به روز بودن و اطلاع رسانی به موقعو حتی گاه مطلع شدن از حادثه و جریانی زودهنگام تر از مردم عادی آزاد دهنده نیست؟با وجود آنکه تعاریف متفاوت است امااسترس نیز دیگر در کنار علاقه به کار وجود دارد و شاید در جریان کار خبرکمرنگ تر به چشم بیاید شاید هم در سلامت خبرنگاران رخ نمون کند و در سال و ماه فعالیت خبرنگاری گم شود.


اگر به شغل خبرنگاری به دیدی واقعی نگاه شود این کار پر تحرک و متنوع آنچنان سلامت افراد تهدید می کند که شاید نشود تصور کرد .شغلی که ساعت کاری ندارد و گاه از 6صبح آفیش برنامه هستی تا 22شب و این تازه قسمتی از کار خبر است .


بیمه ای که اگر باشد حداقل های خدمات در مانی را داردو دستمزدی که حداقل حقوق است دستمزد سالهای زحمت خبرنگار است .


استرس ، در آمد اندک و مخاطرات شغلی و حتی نبود امنیت شغلی موجب نمی شود تا ذره ای و لحظه ای از عشق به خبرنگاری کاسته شود که اگر اینچنین شود توتنها میهمان فصلی از روزگاران خبر خواهی بود.


اما من وتو و همه خبرنگاران که درجایی برای سرافرازی کشور قلم می زنیم همواره چشم انتظاریم تا حمایتی ازما صورت گیرد...


خبرنگار کسی است که با اتکا به ذوق و استعداد شخصی، پس از گذارنیدن دورهٔ آموزش تخصصی و همچنین با توجه به مسئولیت اجتماعی  که این پیشه بر گردن او می‌گذارد، وظیفه بدست‌آوردن، آماده‌کردن، گردآوری و سامان‌دادن اخبار و انتقال آنها را با وسایل ارتباط جمعی  (مطبوعات،رادیو ،تلویزیون و خبرگزاری) به مخاطبان بر گردن دارد.


برپایهٔ اعلامیه سازمان یونسکو خبرنگاران باید کوشش کنند تا اخباری که در اختیار عموم می‌گذارند درست، دقیق و معتبر باشد و در درستی اخباری که به دست می‌آورند، پژوهش و اندیشه کنند. خبرنگاران نباید حقیقتی را عمداً تحریف یا خراب کنند و نیز هیچ گونه مطلبی را نباید از دید مردم پنهان نگهدارند.


 


ویژگی‌های یک خبرنگار


خبرنگار باید رسانه‌ای را که در آن کار می‌کند، بشناسد. از ظرفیت و کارایی آن آگاه باشد. ماهیت رسانه و توان خبررسانی آن باید برای او روشن باشد. اگر از خبرنگاری بپرسند خبری را که تهیه کرده‌ای برای چه رسانه‌ای است؟ (رادیو، تلویزیون، یا مطبوعات) باید پاسخ دقیق او منطبق باشد با شناختی که از هر کدام از رسانه‌ها دارد. هر چه شناخت خبرنگار از رسانه‌ای که در آن کار می‌کند بیشتر باشد، دقیق تر عمل خواهد کرد. نگاه بی اعتنا و بیان سرد و مصنوعی برخی از خبرنگاران و در نتیجه گزارش خنثی یا کم اثر آنها ناشی از ضعف شناخت از توان رسانه‌است. امروز خبرنگاران بزرگ «رسانه» را «قدرت» می‌دانند و با این دیدگاه وارد عرصه خبر و خبرنگاری می‌شوند. بنابراین خبرنگار باید رسانه را بشناسد، بعد برای آن کار کند.


خبرنگار باید تفاوت «خبر» و «رویداد» را بداند و از سیر تحول یک «رویداد» به «خبر» آگاه باشد. اگر از خبرنگاری بپرسند «خبر چیست؟» او باید از جایگاه یک صاحب نظر و یک کارشناس خبر اظهار نظر کند؛ نه اینکه کلمات حفظ شده‌ای را باز گوید با این گمان که خبر را تعریف کرده‌است. خبرنگاری که خبر را نمی‌شناسد، چگونه می‌تواند به صحت و جامعیت آن پی ببرد؟ شناخت خبر مستلزم شناخت اوضاع سیاسی جهان و جامعه‌است.


چهره و لحن گفتار برخی از خبرنگاران در جلوی دوربین نشان از بیگانه بودن آنها با عمق خبری است که در صحنه آن قرار دارند. خبرنگار باید بداند که مخاطب و بیننده خبر تا چه اندازه برای شنیدن و دیدن گزارش خبری او حساس و هوشیار است. هر چه شناخت خبرنگار از خبر بیشتر و از نیازها و حساسیت‌های مخاطب آگاه باشد، در تهیه و تولید و نگارش و بیان خبر دقیق تر عمل می‌کند.


خبرنگار باید خبرگزاریهای مختلف جهان بویژه غول‌های خبری جهان را بشناسد. این شناخت به نگاه و فکر او وسعت می‌بخشد. وقتی به راز موفقیت خبرگزاریهای جهان پی برد و دانست که همه چیز در گرو عملکرد درست خبرنگاران آنها بوده‌است، به جایگاه و حساسیت کار خود بیشتر پی می‌برد.


مهارت ارتباطی از دیگر ویژگیهای خبرنگار است. ارتباط با همه چیز و همه کس، تقریباً بدون محدودیت. خبرنگار باید بتواند خود را با صحنه تصادف، زلزله، سیل، آتش سوزی، جنگ، جشن‌های ملی و مذهبی، مراسم ویژه، راهپیمایی‌ها و نمونه‌های مرتبط وفق دهد و مرتبط سازد. همچنین بتواند با کودک خردسال، نوجوان، جوان، پیر، کارگر و کارمند، هنرمند، قهرمان، دانشمند، افراد مثبت و منفی ارتباط برقرار کند. او باید بتواند هم با دختر خردسالی که تازه به مدرسه وارد شده گفتگو کند و هم با پیرزن ۹۰ ساله‌ای که در خانه سالمندان دوران سخت زندگی خود را سپری می‌کند، هم کلام شود. خبرنگار این مهارت ارتباط کلامی و غیر کلامی را باید بیاموزد در غیر اینصورت مصاحبه‌های مضحکی به دست خواهد داد.



آشنایی کامل با نگارش و تنظیم خبر: خبرنگار را در نوشتن متن خبر یا مخابره آن موفق می‌کند. امروزه خبرگزاریها و رسانه‌ها و بخش‌های ممتاز خبری به کلمات و واژه‌ها و عبارت‌های خبری بسیار توجه دارند. بار روانی برخی از کلمات تأثیر ویژه دارند. نگارش درست و بدون غلط و رعایت زبان معیار و ایجاز در جمله بندی مهارتی است که خبرنگار باید با آن آشنا باشد. همراهی و هماهنگی کلمات و تصاویر، نگارش خبر را دقیق تر می‌کند. رعایت سه کلمه برای هر ثانیه تصویر و انتخاب بهترین و مؤثرترین کلمه به تصاویر خبری جذابیت



بیان مناسب، داشتن سلامت اندام گفتاری و صدای مناسب و لحن خبری و غیرمصنوعی از دیگر ویژگیهای خبرنگار است. تنفس درست، جنس صدا و استفاده درست از صدا و انتخاب لحن مناسب برای بیان، از مهارت‌های خبرنگاران آموزش دیده‌است. برخی از خبرنگاران صدای خبری مستقلی دارند که مخاطبان به آن صدا و شیوه بیان علاقه مند هستند. خبرنگار برای دستیابی به بیان نافذ خبری باید جدی باشد و تلاش کند.



چیرگی بر احساسات: خبرنگاران موفق رسانه‌های بزرگ در گزارش‌های خبری تسلیم احساسات خود نمی‌شوند. همدردی و همدلی با مخاطب با احساساتی شدن متفاوت است. فراموش نشود که حضور خبرنگار در صحنه خبر برای عینیت بخشیدن به خبر است؛ نه تحریک احساسات. مردم نیازی به دیدن صحنه‌های احساس خبرنگار ندارند؛ آنچه آنها می‌خواهند دقت، صحت و جامعیت خبر در اسرع وقت است.



بداهه گویی: مهارت ممتازگفتاری است که خبرنگار بر اثر مطالعات و تمرین‌های بیانی به آن می‌رسد. گاهی لازم است خبرنگار از متن آماده‌ای که تهیه کرده‌است جدا شود و از خود چیزی بگوید. این لحظات غافلگیر کننده که کم نیستند، مهارت زبانی خبرنگار یا عجز او را آشکار می‌کنند. خبرنگار باید برای اینگونه صحنه‌ها آماده باشد.  

 

 

 

 

خبرنگاری چگونه حرفه ای است ؟  

.  .  .  خبرنگار به واقع آدم خوشبختی است ؛ نه از آنجور خوشبختیها که با داشتن ماشینهای مدل بالا و خانه های ویلایی آنچنانی یا توان حاتم بخشیها و مدیون کردنها و در جایگاه پدرسالارها قرار گرفتن بدست می آید ، نه . بلکه از آنجور خوشبختیها که نصیب درختها می شود و البته هرکسی را توان فهم  طعم چنین خوشبختیی نیست . درخت بودن پذیرش تنهایی است در عین مرتبط بودن با دیگران و ساختن مکانی  ... بهانه ای برای مرتبط شدن آدمها با یکدیگر و ...
 و این اگر خوشبختی نیست پس چیست ؟
اما درخت بودن در عین حفظ گرما در دل زمین یخزده ، در عین لرزیدن از شوقِ بودن ، تلاش کردن و ماندن برای فایده رساندن به دیگران و برداشتن باری  از دوش آنان ، خود شامل نگرانیها  و دلهره هایی هم هست . آری درخت بودن نگرانیهای بیشمار دارد و خبرنگاری جمع تمام آن نگرانیهاست که مانند آن نوع خوشبختی که نصیب او شده است ، تا نباشی ، تا در جای او قرار نگیری آن را احساس نمی کنی . نگرانی هایی همچون درخت . نگرانی آنکه مباداکسی سایه ات راومیوه ات را برای خود و خودخواسته هایش محاط کند و آنوقت تو ببینی و شاهد باشی در خود ماندن و ناتوانی از ارتباط با دیگران را و ماندن در حصاری که از درون آن نه تو را یارای رساندن میوه و ثمر به  «آنسوی حصاری ها» ست نه آنان را توانایی فهم تو و آنچه در درونت می گذرد . ماندن در حصار و نا امیدانه تلاش کردن برای ماندن ، اما اسیر در گردابی که هر لحظه تو را بیشتر از زندگان و زندگی دور می کند .  .  . 
... و نگرانیهای دیگر . نگرانی آنکه مبادا کسی کودکی یا «عاقله ظاهر کودک صفتی»  بر تنه ات پیامی حک کند و تو در خاموشی قاصر از آن باشی که فریاد کنی و آن انگ را از خود بزدایی و هر آنکه می گذرد پیامی از تو در یافت کند که از آن تو نیست .
... و باز نگرانی آنکه زورمندی با چوبهای خشکیده ی بی ثمر اما قویتر از تو و داشته هایت تو را و سایه ات را بر آن زمین بیاندازد که نه زمین تو ست .
خبرنگاری یعنی خوشبختی ودلهره و  نگرانی و ...  و تلاش و شهامت در ادای وظیفه ای سخت و گاه فراتر از توان . راه رفتن بر لبه ی تیغی که در هر سو افتادن ،از کف دادن فرصتی است یگانه و کم نظیر که شاید دیگر هرگز بدست نیاید .
آری خبرنگاری به واقع بر لبه ی تیغ راه رفتن است . راهی که به تمامی تلاش است برای فهمیدن ، دانستن و فهماندن . اما چگونه و در کدام بستر ؟  راهی که در وهله ی اول شجاعت طلب می کند و شهامت که فهمیدن و دانستن و تلاش برای رسیدن به آنها شجاعتی بس سترگ می خواهد و البته که شهامتِ دانستن و فهمیدن در قاموس هر انسانی نیست . کم نیستند آنها که در هراس از فهمیدن گوش و چشم فرو بسته اند و در حصاری که به دور خود کشیده اند شاخ و برگ جمع کرده اند و خشکیده اند بر جای . و کم نیستند آنها که در هراس از آنچه فهمیده اند بر جای خشکیده اند و خبرنگاری را جسارت فهمیدن لازم است و شهامت گفتن و فهماندن ، زیرا در این حرفه فهمیدن قدم اول است و کار اصلی فهماندن است و اطلاع رساندن . گفتن از حقایق و واقعیتها بی هراس از آنچه ممکن است ...  . اما جز شجاعت ، گفتن را هنری طلب می کند که بواسطه ی آن بتوانی بفهمانی بی آنکه خشک کنی یا خشک شوی . بفهمانی حتی به آنانکه نمی خواهند بفهمند یا سخنی از دانسته های قبلی  به فراموشی سپرده شان گفته شود .
اما خبرنگار را وظیفه ای است سخت . او موظف است که همواره مرز جسارت مجاز را ارتقا بخشد و بگوید ، بفهماند آنچه می داند ... از بازترین پنجره ی ممکن یا از روزنی که خود بگشاید
با سخنی ، حرفی از جنس زمان و فراتر از زمان و زبان مجاز .
پس خبرنگار با ید روزنه های دانایی و دانستن ، فهمیدن و فهماندن و حقیقت و واقعیت را باز کند و او چه تنهاست در این میانه در این زمانه . اما چه خوشبخت است و چه دارنده ی فرصتی یگانه . زیرا او پلی است برای ارتباط میان آدمها و راهی است برای گذر انسانها به دانایی و دانستن فراتر از هر زمان و هر مکان .  .  .  قدر فرصتها را بدانیم و گوهرها را بیهوده دور نریزیم . 

 

 
    (1)خبر چیست؟

    پرسشی کوتاه که پاسخ جویی برای آن بخش وسیعی از ادبیات روزنامه نگاری را شکل داده است. برای اجتناب از حاشیه روی، ابتدا به بررسی تعاریف موجود در مورد خبر می پردازیم، تعاریف و گزاره هایی که حاصل تکاپو و تلاش فراوان روزنامه نگاران و پژوهشگران در جهت معنا بخشی به قلمرو مفهومی خبر است:

خبر، گزارش واقعیتهاست، اما هر واقعیتی را نمی توان خبر نامید.

در این تعریف به این دلیل نمی توان هر واقعیتی را خبر نامید که فلان واقعیت مثلا بر همگان روشن است، نو نیست و چون کهنه است، قابل طرح نیست و وقتی واقعیت تازه نیست، نمی تواند جنبه خبری داشته باشد.


خبر، پیامی است که احتمال صدق و کذب در آن وجود دارد.

خیلی از خبرها به چاپ می رسند، اما روز بعد یا مدتی بعد تکذیب می شوند. بنابر این تعریف فوق نیز فقط بخشی از مفهوم خبر را در بر می گیرد، اما در عین حال باید افزود که برخلاف تعریف پیشین، که خبر را گزارش می خواند، در این تعریف، خبر پیام نامیده می شود.

خبر ، الزاما گزارش رویداد جاری (تازه) نیست.

چرا؟ زیرا ممکن است که جنبه های تازه ای از یک رویداد کهنه و قدیمی و به عبارت دیگر زوایای جدیدی از آنچه را که قبلا رخ داده است، آشکار کند و بنابراین به یک موضوع قدیمی، یک وجه تازه خبری بدهد.


رویدادی است که قرار است اتفاق بیفتد.

خبر هایی نظیر اینکه ((فردا برف خواهد بارید)) ، ((کنکور سراسری هفته آینده برگزار می شود )) و یا (( سمینار مطبوعات بهار آینده تشکیل می شود))، از جمله خبر هایی هستند که مشمول تعریف فوق قرار می گیرند.

طبعا می توان راجع به این تعریفها و تعاریفی که پس از این ارائه خواهند شد ، این نکته را اضافه کرد که واقعه ای که الزاما برای یک نفر تلقی می شود ، ممکن است برای دیگران کاملا بی اهمیت باشد و اصلا خبر تلقی نشود.


اگر یک نفر سگی را گاز بگیرد ، خبر است ، ولی به عکس اگر سگی ، فردی را گاز بگیرد ، خبر نیست.

ابن تعریف از جمله تعاریف کلاسیک ، که در تبیین مفهوم خبر به کار گرفته می شوند ، به حساب می آید.


اطلاعات مربوط به آنچه رخ داده است، خبر نامیده می شود.

((اخبار اقتصادی در صفحات وسط مجله درج شده اند ))، ((بازارهای مالی با شنیدن اخبار کاهش قیمت ارز دچار شوک شدند)).

این دو اطلاع ، هردو حکم همان اطلاعاتی را دارند که در تعریف ، خبر ، نام گرفته است . بر اساس این تعریف ، خبر اطلاع است.


خبر ، مجموعه ای از لغات و عبارات است که وقوع یا انجام کاری را اطلاع دهد.

این تعریف اگر چه بر کارکرد اطلاع رسان خبر متمرکز است ، اما آن را مجموعه ای از لغات و عبارات می داند.


خبر ، گزارش یک رویداد است ، آنچه یک گزارشگر می نویسد ، خبر نامیده می شود.

از این تعریف نکته استنباط می شود که خبر (news) با اتفاق یا رویداد(event)فرق دارد .ممکن است که آنچه گزارش می شود ، عینا مانند واقعه ای که رخ داده است ،نباشد و فقط جنبه هایی از آن رویداد را منعکس کند. در این تعریف کوشش می شود تا این نکته روشن گردد که میان حقیقت رویداد و واقعیت خبر تفاوت وجود دارد و در حقیقت نگرش شخصی خبرنگار و سازمان خبری و سایر عوامل موثر_ که در فصول بعد به آنها اشاره خواهد شد_ بر تغییر رویداد مخابره شده ، تاثیر گذار هستند.


خبر شامل هر اندیشه و عمل واقعی است که بر عده کثیری از خوانندگان جالب است.

این تعریف " چیستی " خبر را اندیشه و عمل واقعی قلمداد میکند .حال آنکه به وسیله مفاهیمی که تاکنون ارائه شده اند به چیستیهایی نظیر :گزارش واقعیت ، پیام ، رویداد، اطلاعات رویداد، مجموعه لغات و عبارات و گزارش یک رویداد رسیده بودیم.


افزون بر آنچه گفته شد، تعاریف ناگفته دیگری در مورد خبر باقی مانده است :

خبر، هر موضوع جاری روز است که به علت جالب بودن و طرف توجه قرار گرفتن آن از جانب خوانندگان ، در مطبوعات منتشر میشود.


در این تعریف خبر عمدتا از وجه موضوع جاری قابل درج در رسانه های نوشتاری نگریسته می شود، زیرا که در آن بر اینکه طرف توجه خواننده باشد تاکید می شود و مثلا توجهی به شنیدنی بودن خبر و یا دیداری بودن آن ندارد.


خبر، نقل واقعی و عینی حوادث جاری مهم است که در روزنامه چاپ میشود و مورد توجه خوانندگان قرار می گیرد .

اگر از عبارت نقل واقعی و عینی و صفت مهم صرف نظر کنیم ،این تعریف تا حدود زیادی به تعریف پیش شباهت دارد .

گزارش مناسب ، خلاصه و دقیق یک رویداد است ، نه خود رویداد.

تفاوت این تعریف با تعاریف پیشین ، مناسب ، خلاصه و دقیق توصیف کردن گزارش است . در غیر اینصورت ، بر همان ممیزه پیشین که خبر خود رویداد نیست تاکید می ورزد.


خبر ، نخستین گزارشی از یک حادثه با معناست ، ضمن آنکه این حادثه با معناست که مورد توجه عامه قرار می گیرد.

"چیستی " این تعریف حادثه با معناست ، ضمن آنکه این حادثه با معنا هنگامی خبر است که نخستین گزارش از آن به مردم داده شود .

اشکال این تعریف در این که به پیگیری خبر و پیامدهای خبر بی توجه است .افزون بر این ، نمی شود به درستی مفهوم با معنا را تشریح کرد و معیار های ارزیابی آن را شناخت .


خبر ، انتشار منظم جریان وقایع و آگاهیها و دانشهای انسانی و نقل عقاید و افکار عمومی است.

در این تعریف ، جنس خبر را وقایع ، آگاهیها ، دانشهای انسانی ، عقاید و افکار عمومی تشکیل می دهند و شرط آن نیز انتشار منظم است.


خبر ،نقل ساده و خالص وقایع جاری است.


خبر ، اعلام و بیان وقایع جالب زندگی اجتماعی و نقل غقاید و افکار عمومی است.

مضامین این دو گزاره کما بیش در تعاریف پیشین بیان شده اند و تکرار ،ضرورتی ندارد.

اکنون بد نیست به چند تعریف جالب دیگر از خبر اشاره کنیم.

یکی از این تعریفها را هارولداوانس سر دبیر پیشین ساندی تایمز و تایمز لندن ارائه کرده و به نام خود وی در فرهنگهای پژوهشهای رسانه ای به چاپ رسیده است و آن این است که :

خبر مردم است.


یکی دیگر از تعاریف معروف مربوط به خبر متعلق به یکی از بارونهای مطبوعاتی انگلیس یعنی لرد نورث کلیف است ، که صاحب چندین رسانه در انگلیس بود و از غولهای رسانه ای عصر خود به حساب می آمد، در جریان کار حرفه ای به چنین تعریفی از خبر رسید:


خبر ، چیزی است که یکی می خواهد آن را در جایی سرکوب کند و آنچه می ماند ، آگهی است.

از نظر کلیف ، خبر باید تاثیر گذار باشد و نه خنثی و نه در عین بخاطر پول درج نشده باشد.

و اما تعریفی دیگری که تقریبا از سوی اکثر روزنامه نگاران پذیرفتنی است ، متعلق به ویلیام گیبر است .او که از زاویه جامعه شناسی تولید خبر به تعریف خبر می پردازد ، در سال 1964 این تعریف را ارائه داده است:


خبر ،چیزی است که روزنامه نگاران آن را می سازند.

چنانکه ملاحظه می شود خبر ، در تعریف گیبر "ساختنی "است.

و این مبحث "ساختنی بودن خبر "در فصل جامعه شناسی تولید خبر مطرح خواهد شد.


خبر نتیجه شیوه هایی است که روزنامه نگاران آنها را به کار می گیرند.

این تعریف نیز ، که از  آن مارک فیشمن است از نگاه جامعه سناسانه به تولید خبر ، حاصل آمده است.


خبر ، ماده اولیه روزنامه است .

این هم تعریف دیگری از خبر است که غالبا در متون آموزشی دوره های مقدماتی روزنامه نگاری به چشم می خورد .


خبر محصول جهانی سیاسی و اجتماعی یی است که آن را گزارش می کند.

دیدگاه تعریف غمیق فوق ، که متعلق به گروه رسانه ای گلاسگو است و در فصل چهاردهم به آن می پردازیم ، مبتنی بر این است که خبر یک روش و رویه است ؛از این دیدگاه ، خبر ، جهان را منعکس نمی کند .بلکه به جهان شکل می دهد، خبر به طرزی اجتماعی ساخته می شود و نه تنها به انعکاس بیطرفانه واقعیت اجتماعی و حقایق تجربی نمی پردازد ، بلکه در ساخت اجتماعی واقعیت مداخله می کند.


برگرفته از کتاب خبر نوشته دکتر یونس شکرخواه  

 

 

  (2) ارزش های خبری چیست؟  

    معیارهایی که به کمک آن می توان وقایع را ارزش یابی کرد و به تنهایی یا گاه با ترکیب با یکدیگر،یک رویداد را پدید آورد و در ماهیت خود رویداد وجود دارند ارزشهای خبری نامیده می شوند.

هر روز صدها و شاید هزاران رویداد کوچک و بزرگ در گوشه و کنار جهان اتفاق می افتد اما امکان تهیه گزارش از تمام آنها وجود ندارد و تعداد زیادی از وقایع نیز ارزش خبری لازم را برای گزارش و انتقال آنها به مخاطبین ندارند.

اهمیت ارزش های خبری در این است که می تواند هم خبرنگار را در شناخت و فهم خبر کمک کند،هم در تنظیم خبر او را یاری دهد و هم می تواند به عنوان معیارهایی برای مقایسه ،ارزش گذاری و گزینش رویدادهای روز  مورد بهره برداری قرار گیرد.

اما ارزشهای خبری کدامند......

تازگی : دانستن اینکه رویداد در چه وقت به وقوع پیوسته است در جهان رقابتهای خبری از اهمیت ویژه ای برخوردار است. می گویند: «روزنامه مثل نوزادی است که در همان روز تولد جان می سپارد» بنابراین روزنامه ای از لحاظ خبری موفق تر است که حاوی اخبار تازه تر و به عبارت بهتر حاوی اخبار به هنگام باشد اگر خبر دیروز را امروز چاپ کنیم، تازگی خود را از دست داده است و خواننده رغبتی به خواندن آن نشان نمی دهد، پس هر اندازه که فاصله وقوع رویداد و درج آن به عنوان خبر، نزدیکتر باشد، خبر تر و تازه تر خواهد بود. برای آنکه مخاطب به سرعت نیاز خبر ی خود را برطرف کند، باید به سرعت هر چه تمامتر به او خبر داده شود تا ضمن اینکه نیاز خبریش را برطرف می کنیم، مانع رفتن او به طرف سایر منابع خبری شویم.

دربرگیری : رویداد وقتی دارای ارزش دربرگیری است که بر روی تعداد زیادی از افراد جامعه در زمان حال یا آینده تاثیر داشته باشد. دربرگیری یک رویداد ممکن است باعث نفع یا ضرر (مادی یا معنوی) افراد جامعه شود و تاثیری مستقیم یا غیرمستیم بر روی مردم بگذارد. مانند: «قند و شکر در سراسرکشور جیره بندی شد.»

مجاورت : مخاطبان رسانه ها ترجیح می دهند که ابتدا از خبرهای مربوط به محله، شهر، کشور و کشورهای همجوار خود اطلاعات کسب کنند. مجاورت به لحاظ ارزش خبری در دو شکل مورد گزینش قرار می گیرد: جغرافیایی و معنوی، مجاورت جغرافیایی مثل شهر، کشور و منطقه مجاور؛ و مجاورت معنوی مثل مشابهت های فرهنگی، عقیدتی، قومی، اجتماعی و مانند های آنها.

بزرگی (فراوانی تعداد و مقدار) : این ارزش خبری به آمار ارقام مربوط است. ارقام ممکن است تعداد نفرات یا میزان خسارتهای جانی ومالی باشد. هرچه تعداد و یا مقدار بزرگتر باشد. اهمیت این ارزش خبری بیشتر است. اگر در یک حادثه رانندگی 50 نفر کشته شوند، ارزش خبری آن قابل مقایسه با حادثه ای که دو نفرگشته داشته باشد، نیست. باید توجه داشت که اهمیت ارقام، نسبی است و بستگی به موضوع رویداد دارد.

شهرت : اشخاص حقیقی یا حقوقی که به خاطر فعالیتهایشان درجامعه شناخته شده باشند دارای این ارزش خبری می باشند. شهرت ممکن است بار معنایی منفی یا مثبت داشته باشد. افراد یا نهادهای جامعه از شهرت یکسان برخودار نیستند. و به همین دلیل ارزش خبری یکسان ندارند. شخصیتهای مذهبی، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی یا سازمانها و ادارات خصوصی و دولتی که به خاطر کارها یا خدماتشان درگذشته میان مردم شناخته شده باشند. دارای این ارزش خبری می باشند. مرگ یک فرد با مرگ یک فرد مشهور ارزش خبری یکسانی ندارد.

عجیب واستثنا : رویداد در این حالت، غیرعادی، استثنایی، عجیب و یا نادرست است. در بعضی از موارد، این رویدادها برخلاف پیش بینی یا انتظار اتفاق افتاده است. سرقت یا قتل یک رویداد غیرعادی است. ولی عجیب نیست. ممکن است نحوه سرقت عجیب باشد. اختراعات و اکتشافات را نیز می توان به عنوان نمونه هایی از این گونه رویدادها دانست.

برخورد (اختلاف، درگیری) : این گونه رویدادها، برخورد (اختلاف و یا درگیری) میان افراد، گروهها، ملتها، حیوانات با یکدیگر یا طبیعت است. برخورد ممکن است به صورت جسمی (فیزیکی) یا فکری (ایئولوژکی) باشد. اخبارسرقت، قتل، تصادف، سیل، زلزله، جنگ، اعتصاب، سوء استفاده های مالی و جدالهای سیاسی وغیره همه نمونه هایی از رویدادهایی است که عامل برخورد، اختلاف و یا درگیری درآنها نهفته است. 

 

 

  (3) عناصر یا ارکان خبری کدامند؟

    اگر ارزش‏های خبری به اخبار قدر و منزلت و اهمیت می‏دهند عناصر خبری (News Elements) آنها را به نمایش می‏گذارند.

عناصرخبری در مجموع از شش عنصر تشکیل می‏شوند که در ادبیات روزنامه ‏نگاری برای آنکه کاملا"به خاطر سپرده شوند، آنها را به صورت 5W+H? نمایش می‏دهند پنج W در این فرمول عبارتند از what، who،where ، when و H .why هم حرف اول How است.

عناصر خبری در واقع شش پرسش هستند که اسکلت و استخوان‏بندی خبر را می‏سازند. به دیگر سخن، جواب‏های این شش پرسش چیزی نیست جز موادی که برای ساختن یک خبر به آنها احتیاج داریم. بدیهی است که هر خبری که جواب یکی از این پرسش‏ها را ندارد، خبر کاملی نیست و نقص دارد.

پس اجازه بدهید ابتدا با هم مروری در این شش پرسش داشته باشیم. تعمق در این پرسش‏ها به ما کمک می‏کند تا تصویر جامع‏تری از یک رویداد در قالب خبر ارایه کنیم. علاوه براین، هر چقدر بهتر با کارکرد عناصر خبری آشنا شویم، شروع بهتری در خبرنویسی خواهیم داشت، بحثی که در انتها دوباره به آن خواهم پرداخت.

What یا چه؟ در واقع پرسش است که دنبال این می‏گردد تا ببیند چه چیزی رخ داده است و به عبارت بهتر عمدتاً بر ماهیت رویدادی که قرار است به خبر تبدیل شود، متمرکز است. این عنصر یکی از مهم‏ترین عناصر خبری است و غالبا" جواب آن همیشه جمله یا جملات ابتدایی خبر را می‏سازد.



Who یا چه کسی یا چه نهادی؟ این پرسش دنبال آن است تا به خالق یا خالقان رویداد دست یابد و ببیند چه کسانی باعث اتفاق مورد نظر شده‏اند. به عبارت دیگر، هر وقت خبری تهیه می‏کنیم باید عوامل درگیر در آن را دقیقا" معرفی کنیم، اطلاعاتی مثل نام، نام خانوادگی، سن، شغل، موقعیت و ... از این جمله است .

Where یا کجا؟ پرسش است که پاسخ آن از محل وقوع رویداد خبر می‏دهد. هر رویدادی بالاخره در یک یا چند مکان رخ می‏دهد که باید آن را به اطلاع مخاطب رساند. نمی‏توان خبری را داد و محل وقوع آن را اعلام نکرد. مخاطب به خصوص اگر رویداد در اطراف محل زندگی او رخ داده باشد، توجه بیشتری به آن خواهد کرد (ارزش خبری مجاورت که قبلا" راجع به آن بحث کردیم). اگر محل رویداد گمنام است باید اطلاعات بیشتری که به دست می‏آوریم، آن را برای مخاطبان شناخته‏تر کنیم.

When کی، چه وقت چه هنگام؟ این هم یکی از عناصر خبری است که حتما" باید جواب آن را به دست آوریم. همان گونه که رویدادها از مختصات و موقعیت مکانی برخوردارند، از موقعیت و مختصات زمانی هم برخوردار می‏باشند و به دیگر سخن، هر رویدادی دارای مختصات مکانی و زمانی است که هنگام تبدیل شدن به خبر باید آنها را به همراه داشته باشد و علی‏القاعده هر چه رویداد از نظر زمانی تازه‏تر باشد، با ارزش‏تر است (ارزش خبری تازگی). به طور کلی شما نمی‏توانید رویدادی را بدون اعلام زمان وقوع آن به مخاطبان ارایه کنید.

Why یا چرا؟ این عنصر که از جنبه تحلیلی برای خبر اهمیت دارد. علت وقوع رویداد را به مخاطب اعلام می‏کند.یادمان باشد که جواب ((چرا)) را خود ما نمی‏دهیم و همیشه باید جواب آن را از کارشناسان مربوطه دریافت کنیم. اینکه یک سمینار چرا به تعویق افتاده است را مسئولان آن سمینار باید پاسخ بدهند و نه ما با حدس و گمان جواب بدهیم. باید مراقب باشیم که اگر خودمان پاسخ چراها را بدهیم خبر (News) را با نظر (Views) مخلوط کرده‏ایم و این کار نه تنها پذیرفتنی نیست، بلکه ممکن است به خاطر پاسخ غلط ما را با مشکل هم مواجه کند.

How یا چطور(چگونه)؟ این عنصر از جنبه تشریحی و توصیفی برای خبر اهمیت دارد و مخاطبان را از نحوه و مکانیزم وقوع رویداد مطلع می‏سازد. این عنصر خبری برای روزنامه‏نگاران عضو سرویس‏های حوادث در روزنامه‏ها یک عنصر جذاب است، چون آنها می‏توانند با اتکا به این عنصر دست به فضاسازی برای عرضه خبر بزنند.

همین جا باید متذکر شوم که عناصر خبری ضمن این که خبر را به نمایش در می‏آورند می‏توانند ارایه منطقی و روان بودن یک خبر را هم تضمین کنند. این یک مسأله بسیار مهم است که ما کدام عنصر را در آغاز خبر بیاوریم و کدام را به بخش‏های پایین‏تر خبر منتقل کنیم. پس با بحث درباره سبک‏های خبرنویسی دوباره به این نکته که چگونه یک خبر را آغاز کنیم خواهیم پرداخت.

 

  (4)سبک های خبرنویسی کدامند؟

    خبر یک رویداد را می توان به صورت های مختلف از جمله سبک هرم وارونه، سبک تاریخی، سبک تاریخی همراه با لید تنظیم کرد.

سبک هرم وارونه  

در این نوع سبک چکیده و مهمترین قسمت مطالب در ابتدای خبر می‌آید و توضیحات اضافه و اخبار کم‌ارزش‌تر در قسمتهای بعدی و پایانی خبر قرار می‌گیرد. در این سبک لید مهمترین قسمت خبر است.

تحقیقات موجود در روزنامه‌نگاری نشان می‌دهد که هرچه مطالب طولانی‌تر باشد تعداد خوانندگان کمتر هستند به عبارت بهتر تعداد خوانندگان خبر با تعداد پاراگراف‌ها رابطه معکوس دارد.

این سبک مزایایی دارد از جمله اینکه اصل خبر در ابتدای خبر می‌آید و در وقت مخاطب صرفه‌جویی می‌شود. خواننده را اغلب به خواندن خبر تا انتها ترغیب می‌کند در صفحه بندی روزنامه از لحاظ تیترزنی و تنظیم صفحه کار را آسان می‌سازد.

و از معایب این سبک می‌توان به میزان تأثیر نظر نویسنده خبر روی آن نام برد.

 


سبک تاریخی
 

در واقع این نوع سبک خبر را بدون دستکاری و همان طور که اتفاق افتاده به آگاهی مخاطب می‌رساند و هر خبر با هر ارزشی در جای خود بیان می‌شود.

اگرچه این سبک گاهی برای مخاطبان خسته کننده است اما در این شیوه ضمن اینکه همیشه خبر به طور کامل بیان می‌شود، شرایط برای اعمال نظر خبرنگار مهیا نمی‌شود.

این نوع نگارش صفحه‌بندی را به دلیل طولانی بودن دچار مشکل می‌کند، زمان بیشتری برای درک مفهوم اصلی نیاز دارد و گاهی خواننده را دچار خستگی و بی‌حوصلگی می‌کند.

 


سبک تاریخی همراه با لید
 

این سبک تلفیقی از 2 سبک ذکر شده است. در واقع خبری است که در آن لید وجود دارد مهمترین قسمت خبر در لید ذکر می‌شود اشتیاق و عجله خواننده را برای خواندن خبر بر می انگیزد و در ادامه و متن خبر به سبک تاریخی، سابقه و تاریخچه خبر را متذکر شده و به ترتیب وقوع، رویدادها را بیان می‌کند، این سبک در زمان اندک اصل خبر را به اطلاع مخاطب رسانده و برای علاقه‌مندان شرح کامل رویداد را بازگو می‌کند.   

 

 

  
    (5) تیتر (عنوان، سرخط Headlin )

    تیتر هدایت کننده خواننده به خبر است و چون خوانندگان همواره با نگاهی کوتاه به مطالب رسانه موضوع مورد علاقه خود را برمی گزینند، تیترنویسی کار ظریفی به شمار می رود.

ویژگی های تیتر:

1- تیتر باید روشن بوده و ابهام نداشته باشد.

2- خواننده با خواندن تیتر بلافاصله متوجه خبر شود.

3- تیتر سوالی نباشد.

4- با فعل منفی پایان نگیرد.(به جای رییس جمهور به سفر نمی رود، می نویسیم سفر رییس جمهور لغو شد(اگر تیتر منفی باشد ولی حاوی خبری باشد، آوردن آن اشکالی ندارد .

5- با حروف اضافه شروع نشود.(از، در، به، که و غیره) کلمه اول در تیتر برای جذب خواننده مهم است.

6- در انتها فعل داشته باشد. (با هدف این که حالت مبهم و کلی نداشته باشد، لذا در بعضی از موارد می تواند فعل هم نداشته باشد که این حالت به ویژه در روزنامه ها بیشتر دیده می شود.)

7- از تکرار یا شکستن واژه ها در تیتر باید اجتناب کرد.

8- هر چه تیتر کوتاه تر، بهتر. حداکثر 5 تا 7 کلمه. ( به شرط رساندن دقیق مطلب )

9- نقل قول غیر مستقیم در تیتر بهتر است.

10ـ در نگارش تیتر، نقطه تنها برای مخفف ها به کار می رود ولی از دیگر علایم ( ویرگول، نقطه ویرگول و …) به تناسب می توان استفاده کرد.

اجزای تیتر:

روتیتر(KICKER): مقدمه یا موخره تیتر است، کوچکتر از تیتر اصلی است و در بالای آن با حروف کوچکتر ذکر می شود و با حذف آن نباید خللی به تیتر وارد شود.

روتیتر: در مرحله پنجم عملیات

آمریکا حملات روزانه را به افغانستان آغاز کرد : تیتر اصلی

روتیتر: رییس سازمان سنجش

نتایج کنکور دوشنبه اعلام می شود : تیتر اصلی

تیتر اصلی(MAIN HEADLINE): که توضیح داده خواهد شد.

زیر تیتر(DECK): به موازات تیتر اصلی نوشته می شود، اهمیت آن در مرحله دوم می باشد.

روتیتر: به دلیل بروز فاجعه انسانی در افغانستان:

تیتر اصلی: خاتمی: عملیات را متوقف کنید

زیرتیتر: تلفات در افغانستان به 1200 نفر رسید

خلاصه تیتر (سوتیتر، SOUSTITRE): این قسمت با دو کاربرد زیبایی صفحه و دادن اطلاعات بیشتر به کار می رود و حتما باید علامتی چون ستاره یا کادر داشته باشد.

میان تیتر(SUBHEAD): تیتری است که مابین پاراگراف ها قرار می گیرد، برای ایجاد تنوع و تفکیک اطلاعات در اخبار طولانی کاربرد دارد.

میان تیتر، جمله کوتاه متشکل از یک تا سه کلمه است که با خط درشت تر نوشته می شود.

میان تیتر در اخبار مجلس، سخنان پیش از دستور و به طور کلی اخبار بلند کاربرد دارد و در خبرهای کوتاه به هیچ وجه نیازی به آوردن میان تیتر نیست.

انواع تیتر

تیترهای استنباطی: این تیتر برداشت صحیح از مجموعه یک خبر است که می تواند در قالب یک تیتر ظاهر شود.

سخنان رییس جمهور درباره آینده اقتصادی کشور

پیام تسلیت رییس جمهور به مناسبت درگذشت رییس جمهور اتریش (تیتر استنباطی کلی)

در تیتر استنباطی نمی خواهیم یک جمله یا یک کلمه را از داخل جدا کنیم،چرا که امکان دارد جمله مهمی نداشته باشیم یا به هر دلیلی نمی خواهیم جمله ای را برجسته کنیم.

خبرنگار باید از خبر مورد نظر تشخیص دهد که تیتر استنباطی از چه چیزی برگرفته شود. (هشدار، تهدید یا اخطار)

تیتر استنباطی: بیانیه شدیداللحن وزیر امور خارجه به امارات

این نوع استنباط ها را که برداشت ما از خبر می باشد،تیترهای استنباطی گویند.

چون کلمه شدیداللحن در بیانیه بکار برده نمی شود ولی لحن بیانیه حاوی آن است، پس می توان این تیتر را بکار برد.

تیترهای استنباطی سهل و ممتنع می باشد،چرا که در حین آسان به نظر رسیدن سخت هستند.
تیتر: وزیر خارجه سیاست ایران  بحران منطقه را تشریح کرد.

وزیر خارجه سیاست ایران  بحران منطقه را تبیین کرد.

وزیر خارجه سیاست ایران  بحران منطقه را تایید کرد.

وزیر خارجه سیاست ایران درباره بحران منطقه توضیح داد.

در این نوع تیتر می توان جمله مستقلی نیز ساخت. ساخت جمله مستقل در تیترهای استنباطی به هوش و تسلط خبرنگار برمی گردد.

نکته: دو فعل می تواند در تیتر آورده شود.

تیتر دو فعل: ایران نمی تواند با آمریکا مقابله کند.

تیترهای چکشی:

این نوع تیتر با هدف تهییج خواننده از دهه چهل وارد مطبوعات ایران شده است.

معمولا درشت نمایی یک کلمه جذب کننده به همراه  یک جمله و یک عکس در این تیتر به کار می رود.

تیتر:                               یخبندان

در فرانسه بیداد می کند

 تیتر:                               کودتا

        عارف در بغداد به تخت نشست

تیتر اقناعی: این تیترها معمولا با هدف جهت دهی افکار عمومی، تبلیغ غیر مستقیم و القای یک پیام به کار می روند.

در این نوع تیتر بار عاطفی ویژه کلمات در جلب توجه خواننده نقش مهمی دارد.   

مثلا ( توافق ، موافقت و سازش) یا ( نظام، سیستم و رژیم ) یا ( مرگ، درگذشت، وفات، رحلت و هلاکت)

تیتر عادی: عراق با پیشنهاد آمریکا برای مذاکره درباره کویت موافقت کرد

تیتر اقناعی: توافق عراق و آمریکا برای مذاکره در ژنو

دو تیتری:

 دو تیتره:     در خواست جهانی برای کمک به مردم عراق

                          بغداد همچنان زیر آتش است


در این تیترها، حروف زیر هم و هم اندازه باید باشد، این نوع تیتر از خبرهای چند موضوعی و تلفیقی بدست می آید و لذا، دو موضوع تیتر می شود.

از نظر ساختاری در سطر اول باید حالت مصدری در تیتر باشد و بدون فعل بیاید و  سطر دوم باید با فعل ختم شود، حالت اول و دوم نمی تواند جایگزین یکدیگر شوند.

 دو تیتره:       پیشنهاد ایران برای تشکیل کنفرانس اسلامی

                     جبهه دوم علیه عراق از ترکیه گشوده شد

در این حالت ارتباط معنایی  این دو تیتر از یکدیگر دور شده و اگر چه می تواند موجب ایجاد کنجکاوی در خواننده شود، باید در لید خبری توضیح لازم نوشته شود تا در صورت دور افتادگی دو تیتر مخاطب وادار به دنبال کردن خبر شود.

دو تیتره در مطبوعات کاربرد دارد و اگر چه در خبرگزاری وجود ندارد ولی می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

* برای نخستین بار دوتیتری ها در جریان جنگ متحدین با عراق موسوم به ((جنگ نفت)) در روزنامه ابرار توسط حسین قندی مورد استفاده قرار گرفت.

استثنائات :
برخی قواعد ذکر شده برای تیتر را می توان در برخی حالات رعایت نکرد:

1- تکرار کلمات در تیتر

مثال استثناء:

تیتر ـ ایران گریست، خون گریست

این تکرار در تیتر جزء استثنائات قرار می گیرد،چرا که هم خبر دارد و هم ضربآهنگ.

 تیتر ـ در گزارش  گل مریم، گل سوسن، گل یاس

                       دل خوش سیری چند

این نوع تکرار به تیتر لطمه نمی زند.

 2ـ فعل منفی در تیتر: تیتر نباید با فعل منفی پایان بگیرد، مگر این که خبری داشته باشد.

 مثال:             شلیک 5 گلوله

           آرامش رییس جمهوری را برهم نزد

3- تیتر سوالی:

الف- دو تیتره سوالی :       ترور نخست وزیر اسراییل

                                       « ایعال امیر » کیست؟

ب ـ یک تیتر سوالی:          ارتش الجزایر کودتا می کند؟

گاهی می توان از تیتر سوالی استفاده کرد ولی باید نوعی خبر در آن وجود داشته باشد.

 


    (6)لید(مقدمه خبر، Lead)

    لید(Lead) در اصطلاح به معنی هدایت و راهنمایی است و در واقع خلاصه مطالب مهم هر خبر است که خواننده را به مطالعه خبر اصلی تشویق می‌کند.

لید(Lead) به عنوان مقدمه خبر باید کوتاه بوده و حداکثر دارای سه فعل و شامل 15 تا 30 کلمه باشد.

لید به گونه ایی نوشته می شود که خواننده را برای مطالعه متن خبر تشویق کند، تیتر را در دل خود داشته باشد و با پارگراف اول شروع متن نیز مرتبط باشد اما نباید کل خبر در لید عنوان شود.

لید باید حاوی جذاب ترین (بهتر بگویم با ارزش ترین) بخش خبر باشد.لید بی محتوابه طور کلی هر رویداد خبری حاوی مطالب مهم یا جالبی است که می توان خلاصه آن را در لید خبر قرار داد. خبرنگار باید از نوشتن مطالب کلی و بی محتوا که اطلاعات تازه ای به خواننده نمی دهد، خودداری کند. لید پرمحتوا
به همان اندازه که لید بی محتوا مناسب نیست، لیدی هم که به کلیه عناصر خبر پاسخ می گوید، مناسب نیست.

    مثال: زیر نمونه لید منسوخ شده ای را نشان می دهد که به 6 عنصر خبری پاسخ می گوید.

     «عباس حسین زاده دانش آموز 18 ساله دبیرستان ابن سینای تهران ساعت 30/5 بعدازظهر دیروز، هنگام عبور از خیابان کریم خان زند با اتوبوس شماره 14272 – تهران 12 به رانندگی حسین نیکنام 48 ساله تصادف کرد و به علت خونریزی مغزی در بیمارستان سینا درگذشت.»

    نمونه تجدید نظر شده این لید:

«جوان 18 ساله ای ، بعدازظهر دیروز پس از تصادف با اتوبوس به علت خونریزی مغزی در بیمارستان سینا درگذشت.»برای کوتاه تر شدن لید، جملات اضافه را می توانید از آن حذف کنید. مثلاً چه ضرورتی دارد که بنویسیم: ... با اشاره به ... گفت:...؟ برای کوتاه کردن لید، اشاره ها و تاکیدهای گوینده خبر را حذف و به متن خبر می توان منتقل کرد. بنابراین لیدی که در یک جمله خلاصه شود؛ بهتر، خواندنی تر و اثرگذارتر است.لید مبهم و گنگ، خواننده خبر را از دست می دهد. اگر لید مهم ترین مطلب را به روشنی بیان کند، احتمال اینکه خواننده، خبر را بخواند زیادتر است.


انواع لید

 

  
    (5) تیتر (عنوان، سرخط Headlin )

    تیتر هدایت کننده خواننده به خبر است و چون خوانندگان همواره با نگاهی کوتاه به مطالب رسانه موضوع مورد علاقه خود را برمی گزینند، تیترنویسی کار ظریفی به شمار می رود.

ویژگی های تیتر:

1- تیتر باید روشن بوده و ابهام نداشته باشد.

2- خواننده با خواندن تیتر بلافاصله متوجه خبر شود.

3- تیتر سوالی نباشد.

4- با فعل منفی پایان نگیرد.(به جای رییس جمهور به سفر نمی رود، می نویسیم سفر رییس جمهور لغو شد(اگر تیتر منفی باشد ولی حاوی خبری باشد، آوردن آن اشکالی ندارد .

5- با حروف اضافه شروع نشود.(از، در، به، که و غیره) کلمه اول در تیتر برای جذب خواننده مهم است.

6- در انتها فعل داشته باشد. (با هدف این که حالت مبهم و کلی نداشته باشد، لذا در بعضی از موارد می تواند فعل هم نداشته باشد که این حالت به ویژه در روزنامه ها بیشتر دیده می شود.)

7- از تکرار یا شکستن واژه ها در تیتر باید اجتناب کرد.

8- هر چه تیتر کوتاه تر، بهتر. حداکثر 5 تا 7 کلمه. ( به شرط رساندن دقیق مطلب )

9- نقل قول غیر مستقیم در تیتر بهتر است.

10ـ در نگارش تیتر، نقطه تنها برای مخفف ها به کار می رود ولی از دیگر علایم ( ویرگول، نقطه ویرگول و …) به تناسب می توان استفاده کرد.

اجزای تیتر:

روتیتر(KICKER): مقدمه یا موخره تیتر است، کوچکتر از تیتر اصلی است و در بالای آن با حروف کوچکتر ذکر می شود و با حذف آن نباید خللی به تیتر وارد شود.

روتیتر: در مرحله پنجم عملیات

آمریکا حملات روزانه را به افغانستان آغاز کرد : تیتر اصلی

روتیتر: رییس سازمان سنجش

نتایج کنکور دوشنبه اعلام می شود : تیتر اصلی

تیتر اصلی(MAIN HEADLINE): که توضیح داده خواهد شد.

زیر تیتر(DECK): به موازات تیتر اصلی نوشته می شود، اهمیت آن در مرحله دوم می باشد.

روتیتر: به دلیل بروز فاجعه انسانی در افغانستان:

تیتر اصلی: خاتمی: عملیات را متوقف کنید

زیرتیتر: تلفات در افغانستان به 1200 نفر رسید

خلاصه تیتر (سوتیتر، SOUSTITRE): این قسمت با دو کاربرد زیبایی صفحه و دادن اطلاعات بیشتر به کار می رود و حتما باید علامتی چون ستاره یا کادر داشته باشد.

میان تیتر(SUBHEAD): تیتری است که مابین پاراگراف ها قرار می گیرد، برای ایجاد تنوع و تفکیک اطلاعات در اخبار طولانی کاربرد دارد.

میان تیتر، جمله کوتاه متشکل از یک تا سه کلمه است که با خط درشت تر نوشته می شود.

میان تیتر در اخبار مجلس، سخنان پیش از دستور و به طور کلی اخبار بلند کاربرد دارد و در خبرهای کوتاه به هیچ وجه نیازی به آوردن میان تیتر نیست.

انواع تیتر

تیترهای استنباطی: این تیتر برداشت صحیح از مجموعه یک خبر است که می تواند در قالب یک تیتر ظاهر شود.

سخنان رییس جمهور درباره آینده اقتصادی کشور

پیام تسلیت رییس جمهور به مناسبت درگذشت رییس جمهور اتریش (تیتر استنباطی کلی)

در تیتر استنباطی نمی خواهیم یک جمله یا یک کلمه را از داخل جدا کنیم،چرا که امکان دارد جمله مهمی نداشته باشیم یا به هر دلیلی نمی خواهیم جمله ای را برجسته کنیم.

خبرنگار باید از خبر مورد نظر تشخیص دهد که تیتر استنباطی از چه چیزی برگرفته شود. (هشدار، تهدید یا اخطار)

تیتر استنباطی: بیانیه شدیداللحن وزیر امور خارجه به امارات

این نوع استنباط ها را که برداشت ما از خبر می باشد،تیترهای استنباطی گویند.

چون کلمه شدیداللحن در بیانیه بکار برده نمی شود ولی لحن بیانیه حاوی آن است، پس می توان این تیتر را بکار برد.

تیترهای استنباطی سهل و ممتنع می باشد،چرا که در حین آسان به نظر رسیدن سخت هستند.
تیتر: وزیر خارجه سیاست ایران  بحران منطقه را تشریح کرد.

وزیر خارجه سیاست ایران  بحران منطقه را تبیین کرد.

وزیر خارجه سیاست ایران  بحران منطقه را تایید کرد.

وزیر خارجه سیاست ایران درباره بحران منطقه توضیح داد.

در این نوع تیتر می توان جمله مستقلی نیز ساخت. ساخت جمله مستقل در تیترهای استنباطی به هوش و تسلط خبرنگار برمی گردد.

نکته: دو فعل می تواند در تیتر آورده شود.

تیتر دو فعل: ایران نمی تواند با آمریکا مقابله کند.

تیترهای چکشی:

این نوع تیتر با هدف تهییج خواننده از دهه چهل وارد مطبوعات ایران شده است.

معمولا درشت نمایی یک کلمه جذب کننده به همراه  یک جمله و یک عکس در این تیتر به کار می رود.

تیتر:                               یخبندان

در فرانسه بیداد می کند

 تیتر:                               کودتا

        عارف در بغداد به تخت نشست

تیتر اقناعی: این تیترها معمولا با هدف جهت دهی افکار عمومی، تبلیغ غیر مستقیم و القای یک پیام به کار می روند.

در این نوع تیتر بار عاطفی ویژه کلمات در جلب توجه خواننده نقش مهمی دارد.   

مثلا ( توافق ، موافقت و سازش) یا ( نظام، سیستم و رژیم ) یا ( مرگ، درگذشت، وفات، رحلت و هلاکت)

تیتر عادی: عراق با پیشنهاد آمریکا برای مذاکره درباره کویت موافقت کرد

تیتر اقناعی: توافق عراق و آمریکا برای مذاکره در ژنو

دو تیتری:

 دو تیتره:     در خواست جهانی برای کمک به مردم عراق

                          بغداد همچنان زیر آتش است


در این تیترها، حروف زیر هم و هم اندازه باید باشد، این نوع تیتر از خبرهای چند موضوعی و تلفیقی بدست می آید و لذا، دو موضوع تیتر می شود.

از نظر ساختاری در سطر اول باید حالت مصدری در تیتر باشد و بدون فعل بیاید و  سطر دوم باید با فعل ختم شود، حالت اول و دوم نمی تواند جایگزین یکدیگر شوند.

 دو تیتره:       پیشنهاد ایران برای تشکیل کنفرانس اسلامی

                     جبهه دوم علیه عراق از ترکیه گشوده شد

در این حالت ارتباط معنایی  این دو تیتر از یکدیگر دور شده و اگر چه می تواند موجب ایجاد کنجکاوی در خواننده شود، باید در لید خبری توضیح لازم نوشته شود تا در صورت دور افتادگی دو تیتر مخاطب وادار به دنبال کردن خبر شود.

دو تیتره در مطبوعات کاربرد دارد و اگر چه در خبرگزاری وجود ندارد ولی می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

* برای نخستین بار دوتیتری ها در جریان جنگ متحدین با عراق موسوم به ((جنگ نفت)) در روزنامه ابرار توسط حسین قندی مورد استفاده قرار گرفت.

استثنائات :
برخی قواعد ذکر شده برای تیتر را می توان در برخی حالات رعایت نکرد:

1- تکرار کلمات در تیتر

مثال استثناء:

تیتر ـ ایران گریست، خون گریست

این تکرار در تیتر جزء استثنائات قرار می گیرد،چرا که هم خبر دارد و هم ضربآهنگ.

 تیتر ـ در گزارش  گل مریم، گل سوسن، گل یاس

                       دل خوش سیری چند

این نوع تکرار به تیتر لطمه نمی زند.

 2ـ فعل منفی در تیتر: تیتر نباید با فعل منفی پایان بگیرد، مگر این که خبری داشته باشد.

 مثال:             شلیک 5 گلوله

           آرامش رییس جمهوری را برهم نزد

3- تیتر سوالی:

الف- دو تیتره سوالی :       ترور نخست وزیر اسراییل

                                       « ایعال امیر » کیست؟

ب ـ یک تیتر سوالی:          ارتش الجزایر کودتا می کند؟

گاهی می توان از تیتر سوالی استفاده کرد ولی باید نوعی خبر در آن وجود داشته باشد.

 

   (3) عناصر یا ارکان خبری کدامند؟

    اگر ارزش‏های خبری به اخبار قدر و منزلت و اهمیت می‏دهند عناصر خبری (News Elements) آنها را به نمایش می‏گذارند.

عناصرخبری در مجموع از شش عنصر تشکیل می‏شوند که در ادبیات روزنامه ‏نگاری برای آنکه کاملا"به خاطر سپرده شوند، آنها را به صورت 5W+H? نمایش می‏دهند پنج W در این فرمول عبارتند از what، who،where ، when و H .why هم حرف اول How است.

عناصر خبری در واقع شش پرسش هستند که اسکلت و استخوان‏بندی خبر را می‏سازند. به دیگر سخن، جواب‏های این شش پرسش چیزی نیست جز موادی که برای ساختن یک خبر به آنها احتیاج داریم. بدیهی است که هر خبری که جواب یکی از این پرسش‏ها را ندارد، خبر کاملی نیست و نقص دارد.

پس اجازه بدهید ابتدا با هم مروری در این شش پرسش داشته باشیم. تعمق در این پرسش‏ها به ما کمک می‏کند تا تصویر جامع‏تری از یک رویداد در قالب خبر ارایه کنیم. علاوه براین، هر چقدر بهتر با کارکرد عناصر خبری آشنا شویم، شروع بهتری در خبرنویسی خواهیم داشت، بحثی که در انتها دوباره به آن خواهم پرداخت.

What یا چه؟ در واقع پرسش است که دنبال این می‏گردد تا ببیند چه چیزی رخ داده است و به عبارت بهتر عمدتاً بر ماهیت رویدادی که قرار است به خبر تبدیل شود، متمرکز است. این عنصر یکی از مهم‏ترین عناصر خبری است و غالبا" جواب آن همیشه جمله یا جملات ابتدایی خبر را می‏سازد.



Who یا چه کسی یا چه نهادی؟ این پرسش دنبال آن است تا به خالق یا خالقان رویداد دست یابد و ببیند چه کسانی باعث اتفاق مورد نظر شده‏اند. به عبارت دیگر، هر وقت خبری تهیه می‏کنیم باید عوامل درگیر در آن را دقیقا" معرفی کنیم، اطلاعاتی مثل نام، نام خانوادگی، سن، شغل، موقعیت و ... از این جمله است .

Where یا کجا؟ پرسش است که پاسخ آن از محل وقوع رویداد خبر می‏دهد. هر رویدادی بالاخره در یک یا چند مکان رخ می‏دهد که باید آن را به اطلاع مخاطب رساند. نمی‏توان خبری را داد و محل وقوع آن را اعلام نکرد. مخاطب به خصوص اگر رویداد در اطراف محل زندگی او رخ داده باشد، توجه بیشتری به آن خواهد کرد (ارزش خبری مجاورت که قبلا" راجع به آن بحث کردیم). اگر محل رویداد گمنام است باید اطلاعات بیشتری که به دست می‏آوریم، آن را برای مخاطبان شناخته‏تر کنیم.

When کی، چه وقت چه هنگام؟ این هم یکی از عناصر خبری است که حتما" باید جواب آن را به دست آوریم. همان گونه که رویدادها از مختصات و موقعیت مکانی برخوردارند، از موقعیت و مختصات زمانی هم برخوردار می‏باشند و به دیگر سخن، هر رویدادی دارای مختصات مکانی و زمانی است که هنگام تبدیل شدن به خبر باید آنها را به همراه داشته باشد و علی‏القاعده هر چه رویداد از نظر زمانی تازه‏تر باشد، با ارزش‏تر است (ارزش خبری تازگی). به طور کلی شما نمی‏توانید رویدادی را بدون اعلام زمان وقوع آن به مخاطبان ارایه کنید.

Why یا چرا؟ این عنصر که از جنبه تحلیلی برای خبر اهمیت دارد. علت وقوع رویداد را به مخاطب اعلام می‏کند.یادمان باشد که جواب ((چرا)) را خود ما نمی‏دهیم و همیشه باید جواب آن را از کارشناسان مربوطه دریافت کنیم. اینکه یک سمینار چرا به تعویق افتاده است را مسئولان آن سمینار باید پاسخ بدهند و نه ما با حدس و گمان جواب بدهیم. باید مراقب باشیم که اگر خودمان پاسخ چراها را بدهیم خبر (News) را با نظر (Views) مخلوط کرده‏ایم و این کار نه تنها پذیرفتنی نیست، بلکه ممکن است به خاطر پاسخ غلط ما را با مشکل هم مواجه کند.

How یا چطور(چگونه)؟ این عنصر از جنبه تشریحی و توصیفی برای خبر اهمیت دارد و مخاطبان را از نحوه و مکانیزم وقوع رویداد مطلع می‏سازد. این عنصر خبری برای روزنامه‏نگاران عضو سرویس‏های حوادث در روزنامه‏ها یک عنصر جذاب است، چون آنها می‏توانند با اتکا به این عنصر دست به فضاسازی برای عرضه خبر بزنند.

همین جا باید متذکر شوم که عناصر خبری ضمن این که خبر را به نمایش در می‏آورند می‏توانند ارایه منطقی و روان بودن یک خبر را هم تضمین کنند. این یک مسأله بسیار مهم است که ما کدام عنصر را در آغاز خبر بیاوریم و کدام را به بخش‏های پایین‏تر خبر منتقل کنیم. پس با بحث درباره سبک‏های خبرنویسی دوباره به این نکته که چگونه یک خبر را آغاز کنیم خواهیم پرداخت.

 
 
   (5) تیتر (عنوان، سرخط Headlin )

    تیتر هدایت کننده خواننده به خبر است و چون خوانندگان همواره با نگاهی کوتاه به مطالب رسانه موضوع مورد علاقه خود را برمی گزینند، تیترنویسی کار ظریفی به شمار می رود.

ویژگی های تیتر:

1- تیتر باید روشن بوده و ابهام نداشته باشد.

2- خواننده با خواندن تیتر بلافاصله متوجه خبر شود.

3- تیتر سوالی نباشد.

4- با فعل منفی پایان نگیرد.(به جای رییس جمهور به سفر نمی رود، می نویسیم سفر رییس جمهور لغو شد(اگر تیتر منفی باشد ولی حاوی خبری باشد، آوردن آن اشکالی ندارد .

5- با حروف اضافه شروع نشود.(از، در، به، که و غیره) کلمه اول در تیتر برای جذب خواننده مهم است.

6- در انتها فعل داشته باشد. (با هدف این که حالت مبهم و کلی نداشته باشد، لذا در بعضی از موارد می تواند فعل هم نداشته باشد که این حالت به ویژه در روزنامه ها بیشتر دیده می شود.)

7- از تکرار یا شکستن واژه ها در تیتر باید اجتناب کرد.

8- هر چه تیتر کوتاه تر، بهتر. حداکثر 5 تا 7 کلمه. ( به شرط رساندن دقیق مطلب )

9- نقل قول غیر مستقیم در تیتر بهتر است.

10ـ در نگارش تیتر، نقطه تنها برای مخفف ها به کار می رود ولی از دیگر علایم ( ویرگول، نقطه ویرگول و …) به تناسب می توان استفاده کرد.

اجزای تیتر:

روتیتر(KICKER): مقدمه یا موخره تیتر است، کوچکتر از تیتر اصلی است و در بالای آن با حروف کوچکتر ذکر می شود و با حذف آن نباید خللی به تیتر وارد شود.

روتیتر: در مرحله پنجم عملیات

آمریکا حملات روزانه را به افغانستان آغاز کرد : تیتر اصلی

روتیتر: رییس سازمان سنجش

نتایج کنکور دوشنبه اعلام می شود : تیتر اصلی

تیتر اصلی(MAIN HEADLINE): که توضیح داده خواهد شد.

زیر تیتر(DECK): به موازات تیتر اصلی نوشته می شود، اهمیت آن در مرحله دوم می باشد.

روتیتر: به دلیل بروز فاجعه انسانی در افغانستان:

تیتر اصلی: خاتمی: عملیات را متوقف کنید

زیرتیتر: تلفات در افغانستان به 1200 نفر رسید

خلاصه تیتر (سوتیتر، SOUSTITRE): این قسمت با دو کاربرد زیبایی صفحه و دادن اطلاعات بیشتر به کار می رود و حتما باید علامتی چون ستاره یا کادر داشته باشد.

میان تیتر(SUBHEAD): تیتری است که مابین پاراگراف ها قرار می گیرد، برای ایجاد تنوع و تفکیک اطلاعات در اخبار طولانی کاربرد دارد.

میان تیتر، جمله کوتاه متشکل از یک تا سه کلمه است که با خط درشت تر نوشته می شود.

میان تیتر در اخبار مجلس، سخنان پیش از دستور و به طور کلی اخبار بلند کاربرد دارد و در خبرهای کوتاه به هیچ وجه نیازی به آوردن میان تیتر نیست.

انواع تیتر

تیترهای استنباطی: این تیتر برداشت صحیح از مجموعه یک خبر است که می تواند در قالب یک تیتر ظاهر شود.

سخنان رییس جمهور درباره آینده اقتصادی کشور

پیام تسلیت رییس جمهور به مناسبت درگذشت رییس جمهور اتریش (تیتر استنباطی کلی)

در تیتر استنباطی نمی خواهیم یک جمله یا یک کلمه را از داخل جدا کنیم،چرا که امکان دارد جمله مهمی نداشته باشیم یا به هر دلیلی نمی خواهیم جمله ای را برجسته کنیم.

خبرنگار باید از خبر مورد نظر تشخیص دهد که تیتر استنباطی از چه چیزی برگرفته شود. (هشدار، تهدید یا اخطار)

تیتر استنباطی: بیانیه شدیداللحن وزیر امور خارجه به امارات

این نوع استنباط ها را که برداشت ما از خبر می باشد،تیترهای استنباطی گویند.

چون کلمه شدیداللحن در بیانیه بکار برده نمی شود ولی لحن بیانیه حاوی آن است، پس می توان این تیتر را بکار برد.

تیترهای استنباطی سهل و ممتنع می باشد،چرا که در حین آسان به نظر رسیدن سخت هستند.
تیتر: وزیر خارجه سیاست ایران  بحران منطقه را تشریح کرد.

وزیر خارجه سیاست ایران  بحران منطقه را تبیین کرد.

وزیر خارجه سیاست ایران  بحران منطقه را تایید کرد.

وزیر خارجه سیاست ایران درباره بحران منطقه توضیح داد.

در این نوع تیتر می توان جمله مستقلی نیز ساخت. ساخت جمله مستقل در تیترهای استنباطی به هوش و تسلط خبرنگار برمی گردد.

نکته: دو فعل می تواند در تیتر آورده شود.

تیتر دو فعل: ایران نمی تواند با آمریکا مقابله کند.

تیترهای چکشی:

این نوع تیتر با هدف تهییج خواننده از دهه چهل وارد مطبوعات ایران شده است.

معمولا درشت نمایی یک کلمه جذب کننده به همراه  یک جمله و یک عکس در این تیتر به کار می رود.

تیتر:                               یخبندان

در فرانسه بیداد می کند

 تیتر:                               کودتا

        عارف در بغداد به تخت نشست

تیتر اقناعی: این تیترها معمولا با هدف جهت دهی افکار عمومی، تبلیغ غیر مستقیم و القای یک پیام به کار می روند.

در این نوع تیتر بار عاطفی ویژه کلمات در جلب توجه خواننده نقش مهمی دارد.   

مثلا ( توافق ، موافقت و سازش) یا ( نظام، سیستم و رژیم ) یا ( مرگ، درگذشت، وفات، رحلت و هلاکت)

تیتر عادی: عراق با پیشنهاد آمریکا برای مذاکره درباره کویت موافقت کرد

تیتر اقناعی: توافق عراق و آمریکا برای مذاکره در ژنو

دو تیتری:

 دو تیتره:     در خواست جهانی برای کمک به مردم عراق

                          بغداد همچنان زیر آتش است


در این تیترها، حروف زیر هم و هم اندازه باید باشد، این نوع تیتر از خبرهای چند موضوعی و تلفیقی بدست می آید و لذا، دو موضوع تیتر می شود.

از نظر ساختاری در سطر اول باید حالت مصدری در تیتر باشد و بدون فعل بیاید و  سطر دوم باید با فعل ختم شود، حالت اول و دوم نمی تواند جایگزین یکدیگر شوند.

 دو تیتره:       پیشنهاد ایران برای تشکیل کنفرانس اسلامی

                     جبهه دوم علیه عراق از ترکیه گشوده شد

در این حالت ارتباط معنایی  این دو تیتر از یکدیگر دور شده و اگر چه می تواند موجب ایجاد کنجکاوی در خواننده شود، باید در لید خبری توضیح لازم نوشته شود تا در صورت دور افتادگی دو تیتر مخاطب وادار به دنبال کردن خبر شود.

دو تیتره در مطبوعات کاربرد دارد و اگر چه در خبرگزاری وجود ندارد ولی می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

* برای نخستین بار دوتیتری ها در جریان جنگ متحدین با عراق موسوم به ((جنگ نفت)) در روزنامه ابرار توسط حسین قندی مورد استفاده قرار گرفت.

استثنائات :
برخی قواعد ذکر شده برای تیتر را می توان در برخی حالات رعایت نکرد:

1- تکرار کلمات در تیتر

مثال استثناء:

تیتر ـ ایران گریست، خون گریست

این تکرار در تیتر جزء استثنائات قرار می گیرد،چرا که هم خبر دارد و هم ضربآهنگ.

 تیتر ـ در گزارش  گل مریم، گل سوسن، گل یاس

                       دل خوش سیری چند

این نوع تکرار به تیتر لطمه نمی زند.

 2ـ فعل منفی در تیتر: تیتر نباید با فعل منفی پایان بگیرد، مگر این که خبری داشته باشد.

 مثال:             شلیک 5 گلوله

           آرامش رییس جمهوری را برهم نزد

3- تیتر سوالی:

الف- دو تیتره سوالی :       ترور نخست وزیر اسراییل

                                       « ایعال امیر » کیست؟

ب ـ یک تیتر سوالی:          ارتش الجزایر کودتا می کند؟

گاهی می توان از تیتر سوالی استفاده کرد ولی باید نوعی خبر در آن وجود داشته باشد.

لید سوالی و استفهامی: که برای جذاب کردن خبر لید با یک پرسش مهم و حساسیت‌برانگیز شروع می‌شود.

لید نقلی: که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم با طرح یک سوال آغاز می‌شود و در واقع در بردارندة ارزش شهرت است و این سوال که در خبر پاسخ داده خواهد شد در واقع سوال مورد نظر مخاطبان است و به این دلیل موجب جلب توجه می‌شود.

لید تاریخی: این نوع لید در واقع به سابقة خبر اشاره داشته و مخاطب را سرشار از اطلاعات مورد نیاز برای درک بهتر خبر می‌نماید.

لید تشریحی و تحلیلی: این نوع لید در اخبار سیاسی و اقتصادی و گزارشها بکار برده می‌شود که در ابتدای خبر به تشریح و تحلیل پرداخته و دلایل وقوع را نقادانه بررسی می‌نماید.

لید تمثیلی: استفاده از ضرب‌المثل و نکات ظریف ادبی در لید به منظور بیان رویدادی در واقع یکی دیگر از ترفندهای ایجاد جذابیت در خبر است.

لید فهرستی: در این لید اخبار به شکل بریده بریده و تیتر مانند بدون هیچ گونه توضیحی می‌آید به این معنی که این مطالب همگی در خبر وجود دارد و در واقع مخاطب را راهنمایی می‌کند که برای دسترسی به اطلاعات به متن اصلی خبر مراجعه کند.

لید قیاسی: در این لید بین 2 واقعه که مرتبط هستند رابطه‌ای متناسب برقرار می‌شود تا درک رویداد بهتر و جذابیت آن بیشتر باشد.

لید غیرمتعارف: که از ذوق و هنر خبرنگار سرچشمه می‌گیرد و اغلب بیان اخبار ورزشی، هنری و حوادث به این شیوه صورت می‌گیرد.   

 


 

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد